Jedna z odpowiedzi może brzmieć: zastosować notowanie graficzne.
To że notowanie graficzne pozwala lepiej rozumieć i zapamiętywać trudne zagadnienia a także, że notować można nawet na nudnej konferencji możesz przeczytać na blogu. Jak przygotować notatkę graficzną, wyjaśnię na przykładzie notatki prezentującej właściwości aminokwasów.
Do sporządzenia notatki potrzebujemy kartki papieru – najlepiej formatu A4 (chociaż wielu licealistów notuje w zeszytach w kratkę) oraz czarnego cienkopisu, za pomocą którego będziemy rysować symboliczne kontury i zapisywać tekst. Konieczne będzie zaopatrzenie się w kilka kolorowych flamastrów. Dobór tych ostatnich nie musi być przypadkowy, bo kolor może też być informacją. Na początku należy wpisać tytuł, który warto umieścić w specjalnej ramce (np.w kształcie wstęgi), aby lepiej go wyeksponować. Można też całą kartkę obramować, a w części tak wykonanej ramki wpisać tytuł. Notatka, która posłuży mi do wyjaśnień, ma zawierać informacje o aminokwasach, które są pochodnymi amin i kwasów, zatem na początek narysuję symbolicznie aminę (charakter zasadowy) i kwas (charakter kwaśny). Amina otrzymała kształt koła, kwas prostokąta. Symbole wzbogaciłam o pewne elementy pozwalające na humorystyczną personifikację (uczłowieczanie). Amina – zasada (rodzaj żeński) – otrzymała kolor czerwony, kwas (rodzaj męski) – kolor niebieski (zwykło się ubierać małych chłopców na niebiesko ;). W tym przypadku można byłoby zastosować odwrotną kolorystykę, analogiczną do barw papierka uniwersalnego w środowisku wodnym kwasów i zasad, przypisując kwasowi kolor czerwony a zasadzie niebieski. Jednak moje pierwsze skojarzenie nie było tak przenikliwie-chemiczne, i przy nim już pozostałam.
Rysunki aminy i kwasu umieściłam w prostokącie symbolizującym obraz zdjęcia ślubnego. Metaforycznym efektem związku aminy i aminokwasu jest aminokwas, zaznaczony w stylistyce dziecka, pomalowany na kolor fioletowy, który przecież powstaje z połączenia kolorów niebieskiego i czerwonego.
Każdy z bohaterów tej opowieści ma określone właściwości fizyczne: amina i kwas są cieczami (zaznaczone jako probówka z cieczą), dobrze rozpuszczalnymi w rozpuszczalnikach polarnych i niepolarnych (uśmiechnięta buźka ze strzałką skierowaną w kierunku cieczy). Natomiast aminokwas, ma odmienne właściwości – jest ciałem stałym (co zaznaczyłam graficznie jako sześcian), w znacznym stopniu rozpuszczalnym w wodzie, ale nierozpuszczalnym w rozpuszczalnikach niepolarnych, takich jak eter naftowy, benzen czy eter dietylowy (smutna buźka ze strzałką skierowaną w kierunku fal symbolizujących rozpuszczalnik). Zmienia się też jego charakter chemiczny. Okazuje się, że aminokwas nie “dziedziczy” charakteru po żadnym z “rodziców”, ponieważ na przykład glicyna ma Ka=1,6*10-10, a Kb=2,5*10-12, podczas gdy wartości Ka większości kwasów karboksylowych są rzędu 10-5, a Kb amin alifatycznych – 10-4. Oczywiście takie właściwości można wyjaśnić za pomocą analizy struktury jonu obojnaczego, a także odmiennego podejścia do stałych kwasowości i zasadowości (Ka w rzeczywistości odnosi się do kwasowości jonów amoniowych a Kb odnosi się do zasadowości jonów karboksylanowych).
Aby rozdzielić pewne części notatki można umieścić je w chmurce, prostokącie, otoczyć kropkami lub kreskami. Tutaj zastosowałam wszystkie takie zabiegi. W chmurce między innymi umieściłam źródło literaturowe. Aby nadać notatkom charakteru trójwymiarowego można zastosować szary flamaster, którym zaznacza się cień z jednej strony obiektu.
Zupełnie inną strukturę ma notatka, wykonana na podstawie 3 tabelek dotyczących właściwości fizycznych węglowodorów alifatycznych pochodzących z Repetytorium WSiP. Wiem z doświadczenia, że dane zawarte w tych tabelach bardzo się mylą, spróbowałam więc zebrać wspólne cechy i wyeksponować różnice i podobieństwa różnych grup węglowodorów w jednej tabeli. Spróbuj poradzić sobie z jej interpretacją. A najlepiej stwórz swoją własną notatkę, zbierającą dane ze wszystkich tabel.
Jestem absolwentką chemii na wskz i też zastanawiam się jak najlepiej prowadzić zajęcia, dużym ułatwnieiem będą materiały dydaktyczne, które były mi udostępnione podczas nauki – mam nadzieje, że dam radę!
Na pewno! Dużym wsparciem dla nauczycieli jest grupa facebookowa „Nauczyciele chemii” 🙂
Dziękuje bardzo! Chętnie skorzystam i sprawdze grupę.
Jak zinterpretować rysunek dotyczący gęstości węglowodorów?
Czerwone kuleczki to kolejne atomy węgla. Dłuższy łańcuch – większa masa cząsteczkowa (związek cięższy – szalka przechylona w dół), a strzałka w górę przy symbolu gęstości („d”) wskazuje, że gęstość rośnie (w domyśle: „gdy łańcuch jest dłuższy”).
Oczywiście notowanie graficzne jest skuteczne, kiedy wykonuje się je samemu, więc i każda metafora wspierająca zapamiętywanie nie zawsze jest czytelna dla odczytujących 😉
Pięknie wyglądają takie notatki 🙂 Ja ostatnio próbowałam w taki sposób zrobić sobie notatki na angielski. Zajęło to trochę więcej czasu, bo trzeba zmieniać kolory itp., ale mam wrażenie, że faktycznie więcej udało mi się przy tym zapamiętać.
o tak, w uczeniu się języków obcych są doskonałe 🙂
Bardzo ciekawe podejście do nauki 🙂 Znam wiele osób, które korzystają z podobnych metod, więc pewnie są przydatne i skuteczne. Mi zawsze było szkoda czasu na rysowanie i wymyślanie, jak to narysować (bo to wydawało mi się najtrudniejsze). Pozdrawiam! 🙂
No właśnie, celna uwaga! Dlatego używamy symboli a nie rysunków – żeby było szybko 🙂
Wow, nigdy bym nie wpadła na to, że w taki sposób można tez przedstawić wzory chemiczne! To moja licealna zmora, nic totalnie nie rozumiałam, stanowczo wolałam literaturę. Może jest szansa nadrobić 😀