Matura z angielskiego – czego się uczyć? [GRAMATYKA]

Matura z angielskiego to egzamin, przed którym uczniowie często zadają sobie pytanie: jak się nauczyć, aby zdać? Jedni sugerują powtórki z podręcznikiem, inni (którym ochoczo wtórują sami maturzyści) – naukę przez otaczanie się angielskojęzycznymi serialami. Kiedy już jednak przychodzi do samych zagadnień, uczniowie mają problem z wyborem: czego się uczyć? Spójrzmy na ten dylemat praktycznie, bazując na konstrukcjach językowych, które rzeczywiście na egzaminie się pojawiły. A konkretnie na tych, które należy opanować najlepiej – bo samemu trzeba stworzyć z nich frazy w zadaniu dotyczącym transformacji zdań.

Zadanie, które polega na przekształcaniu zdań jest znakiem rozpoznawczym rozszerzonej matury z języka angielskiego już od wielu lat. I to tym znakiem, który uczniów dość mocno przeraża. Chociaż nie jest szczególnie punktowanym zadaniem, to nikomu nie polecam “odpuszczenia” go sobie, bo tak naprawdę… to całkiem proste procenty do zdobycia.

Zawsze wydawało mi się, przygotowując do rozszerzonej matury kolejne roczniki uczniów, że w “przekształcankach” pojawiają się w zasadzie ciągle te same zagadnienia, a poprawne wykonanie transformacji to opanowanie kilku zaledwie konstrukcji. Wzięłam więc i policzyłam – i czy faktycznie tak jest? Przeczytajcie sami.

Pod uwagę wzięłam 51 zdań jakie pojawiały się w tych oficjalnych majowych arkuszach od niemal samego wprowadzenia “nowej matury”: zadanie polegające na przekształcaniu zdań występuje od 2006 roku. Rzeczywiście – łatwo zidentyfikować kilka grup, które są stałymi przebojami transformacji. Niektóre z nich, to faktycznie zagadnienia, które można stosunkowo łatwo przyswoić, inne wymagają nauki większej liczby stałych zwrotów, ale poniższa lista może posłużyć jako swego rodzaju sylabus, a do tego taki, który jest oparty na statystyce.

Phrasal verbs czyli czasowniki złożone: konstrukcje składające się z czasownika oraz przyimka, które, występując razem, nadają czasownikowi zupełnie inne znaczenie od pierwotnego. Czyli na przykład bierzemy czasownik carry, który sam w sobie oznacza nieść, dodajemy do niego przyimek out i mamy czasownik złożony carry out, który oznacza “wykonać”, a używany jest z takimi słowami jak duties (obowiązki) czy research. Gdybyśmy przyimek zamienili na on, nasza fraza carry on oznaczałaby “kontynuować”.

Historia nowej matury pokazuje, że listę phrasal verbs warto przeglądać przed maturą. Czasowniki złożone to aż 18% (9 zdań) gramatycznych transformacji.

Przykład:

I couldn’t understand what she was saying as it was too noisy on the bus. MAKE
I couldn’t make out what she was saying as it was too noisy on the bus.

Jeśli przeraża was to, że czasowników frazowych jest dużo i trzeba się ich po prostu nauczyć, to niech pocieszeniem będzie dla was, że tak naprawdę to ich zaleta. Wystarczy się ich nauczyć i już 🙂

Oj, okresy warunkowe to chyba moje ulubione zagadnienie gramatyczne. I nie wiedzieć czemu inni nie podzielają tego entuzjazmu. Sekret tkwi chyba w tym, że faktycznie, na pierwszy rzut oka conditionale wydają się skomplikowane. Ale tak naprawdę to jedynie kilka zasad, a bardzo efektowne zdania tworzą się same (no, prawie!). Tak czy owak, okresy warunkowe na maturze trzeba było stworzyć 6 razy (12% zdań).

Przykład:

He worked as a travel guide and so he visited all the European countries in one year. VISITED
If he hadn’t worked as a travel guide, he wouldn’t have visited all the European countries in one year.

Strona bierna to kolejne, stosunkowo łatwe zagadnienie, które pojawia się na maturze regularnie (12% zdań, tyle samo co okresów warunkowych). Przygotowując się do egzaminu zwróćcie uwagę nie tylko na “klasyczną” stronę bierną taką jak w podanym przykładzie:

Someone from our company will meet you at the airport. BE
You will be met at the airport by someone from our company.

Warto poćwiczyć również konstrukcje takie jak:

He is said to be…

czy

I had my car repaired.

Czasowniki modalne to kolejny maturalny klasyk (8% zdań). Ucząc się, zwróćcie szczególną uwagę na konstrukcje z czasownikami modalnymi w czasie przeszłym:

It was a serious mistake to allow Mike to go to the party on his own. SHOULD
We should not have allowed Mike to go to the party on his own.

Pojawiają się również zadania z frazą “would rather”:

I prefer staying dirty to washing in that water. RATHER
I would rather stay dirty than wash in that water.

To tak naprawdę bardzo liczna kategoria, na którą składa się 14% wszystkich zadań, ale zdecydowałam się umieścić ją nieco niżej ponieważ wcale nie jest łatwo przyswoić sobie wszystkie potrzebne konstrukcje. Chodzi tutaj bowiem o utarte połączenia czasowników i przyimków, w których czasownik wcale nie zmienia znaczenia. Są one źródłem wielu problemów dla uczniów, którzy odruchowo próbują użyć polskich przyimków. Spójrzmy na przykład maturalny:

The manager’s sarcastic comments (prevent / I / express) prevented me from expressing my opinion at the last meeting.

Polskie tłumaczenie pogrubionej części zdania brzmiałoby “przestrzegł mnie przed wyrażeniem”, czyli użylibyśmy przyimka “przed”. Po angielsku jednak, powinniśmy użyć słowa “from”. Jak nauczyć się tych, często nieintuicyjnych, kolokacji? W internecie istnieje mnóstwo list i interaktywnych testów z podstawowymi konstrukcjami – szukajcie po kluczu “verbs with prepositions”.

O tak, inwersja to mój kolejny konik. Podobnie jak conditionale to stosunkowo prosta konstrukcja, która daje spektakularne efekty w wypowiedziach pisemnych i ustnych (tych egzaminacyjnych – na co dzień stosuję ją rzadko). Na maturze stanowi 4% zadań, ale warto powtórzyć jej podstawowe reguły przed egzaminem.

PRZYKŁAD:

I wouldn’t dare to say that under any circumstances.
Under no circumstances WOULD I DARE to say that.

W arkuszach znalazły się jeszcze idiomy czy utarte zwroty takie jak: learn by heart czy pay attention. Oprócz tego, można było trafić na konstrukcje z as if oraz used to więc warto powtórzyć je przed egzaminem. Dla pocieszenia dodam jeszcze, że w tym, słynącym z dość dużej trudności zadaniu trafiały się naprawdę proste transformacje takie jak:

Our children are allowed to stay up late on Saturdays. LET
We let our children stay up late on Saturdays.

Niestety, nie jestem w stanie zagwarantować, że powyższe konstrukcje pojawią się na tegorocznym egzaminie – chociaż ich nieobecność znacznie zaburzyłaby trend, który widzimy od kilkunastu już lat. Tegoroczna matura z angielskiego może również zaskoczyć zadaniem polegającym na przetłumaczeniu wybranych fragmentów zdań – pamiętajcie, że tam też można użyć przytoczonych tutaj zwrotów.

Kolejna dobra wiadomość jest taka, że uczenie się ich gwarantuje lepsze rozumienie tekstów słuchanych (oj, one też są wielkim strachem maturzystów) i czytanych, a przede wszystkim poszerza wachlarz możliwości w wypowiedziach i tych pisemnych i tych na egzaminie ustnym. Czyli, jak to zwykle z nauką bywa – nic się nie marnuje. Powodzenia w maju!