Komisja awansowa – jak zrobić na niej dobre wrażenie?

Jakiś czas temu poprowadziłam otwarte szkolenie dla nauczycieli pod tytułem “Jak zrobić dobre wrażenie na komisji awansowej?”. W czasie transmisji na żywo było ze mną kilkaset osób realizujących awans zawodowy nauczyciela. Pomyślałam więc, że i tutaj na blogu opiszę najważniejsze porady dotyczące tego, jak skutecznie przygotować się do spotkania z komisją i jak wyjść z egzaminu “z tarczą” (a do tego jeszcze satysfakcją).

Co ja mam wspólnego z awansem zawodowym nauczyciela?

Po pierwsze to, że sama go przeszłam – i to krótko po wprowadzeniu tej formuły. Byłam doradcą metodycznym, więc moja ścieżka była skrócona i dosyć szybko zostałam nauczycielem dyplomowanym.

Przez kilka lat brałam też udział w komisjach kwalifikacyjnych jako ekspert, pełniłam też rolę przewodniczącej komisji egzaminacyjnych na stopień nauczyciela mianowanego.

Ale oprócz tego… od ponad dwudziestu lat nauczyciele dzielą się ze mną swoimi doświadczeniami czy to “w realu” czy przez internet. I doskonale zdaję sobie sprawę, że realizacja awansu zawodowego nauczyciela to dla wielu z was bardzo frustrujące doświadczenie. Od razu mówię: dobrze to rozumiem i jestem po waszej stronie. Sama formuła awansu nigdy mi się nie podobała – możesz o tym więcej przeczytać tutaj.

Wierzę jednak, że nie musimy spisywać na straty czasu spędzonego na realizacji awansu. W myśl zasady “róbmy z sęka sękacza” pokażę Ci kilka pomysłów na osłodzenie awansowej drogi, a przy okazji… świetny rezultat na egzaminie przed komisją. 

Jaki styl realizacji awansu zawodowego jest Ci najbliższy?

Stworzyłam cztery uogólnione profile nauczycieli ubiegających się o kolejne stopnie awansu zawodowego – oparte na moich obserwacjach. Pamiętaj, żaden z tych typów nie jest “poprawny” czy “najskuteczniejszy”, wszystkie style pozwalają odnieść awansowy sukces. Moim zdaniem warto zastanowić się nad tym, który styl jest najbliższy Twoim zachowaniom. Dlaczego? Pozwoli to się lepiej zrozumieć i zaplanować realizację awansu “po swojemu”. Pomoże to uniknąć wielu frustracji.

Weronika Wyprzedzająca

Weronika stresuje się każdym stopniem awansu zawodowego, bo chciałaby wypaść jak najlepiej. Zawczasu wypożyczyła górę książek na temat awansu i zapisała się na kursy w lokalnym ODN. Na wszelki wypadek inspiruje się doświadczeniami innych osób – co zobaczy w internecie natychmiast dokłada do swoich działań. Chociaż egzamin dopiero za 2 lata – ma już plik z pytaniami i odpowiedziami.

Maciej Myśliwy

Maciej jest bardzo skrupulatny i obowiązkowy. Dokładnie przygotował plan rozwoju i go realizuje. Wszystkie dowody realizacji działań układa w segregatorze. Mimo, że już dawno zrealizował zaplanowane formy doskonalenia, nie może się jednak oprzeć nowym kursom w sieci, jeśli można za nie otrzymać zaświadczenie. Polowania na zaświadczenia kończą się często sukcesem, a do ich zbierania użył już drugiego segregatora. Tylko tusz w drukarce trzeba coraz częściej zmieniać…

Zosia Zdystansowana

Zosia ma duży spokój. Nawet “szybkie” ruchy Weroniki Wyprzedzającej nie są w stanie jej wzruszyć. Zosia zaplanowała działania i je spokojnie realizuje. Każde poddaje refleksji, wyprowadza wnioski. Nie lubi zmian, więc nie dodaje żadnych nowych działań do swojego planu, no chyba że je bardzo skrupulatnie przemyśli.

Ela Entuzjastyczna

Ela lubi się uczyć. Dlatego awans zawodowy jest dla niej kolejnym oczekiwanym wyzwaniem. Uwielbia robić nowe pomoce przy wykorzystaniu różnych narzędzi. Chętnie testuje nowe rozwiązania metodyczne. No i cieszy się z efektów. Niestety czasami w tym całym zamieszaniu zapomni zapisać kiedy i co robiła, czy zebrać dokumenty. Może mieć potem problem ze sprawozdawczością.

Odnajdujesz się, w którymś z tych typów? A może jesteś “miksem” kilku podejść? Daj sobie chwilę na refleksję.

Jak lepiej przygotować się do spotkania z komisją awansową?

Tę część posta, poświęconą praktycznym poradom dla osób przygotowujących się do spotkania: komisja awansowa + nauczyciel, podzieliłam na trzy części. Zaczniemy od działań, które warto realizować na kilka miesięcy przed egzaminem, potem przejdziemy do pomysłów nieco bardziej last minute.

Jeśli martwisz się, że jesteś już na finiszu przygotowań, a tu tyle można było zdziałać – nie przejmuj się. Być może wykorzystasz te bardziej “długodystansowe wskazówki” przy realizacji kolejnego stopnia awansu?

Na długo przed

Ostatnio zainspirował mnie cytat z Briana Tracy’ego – pisarza znanego z książek o rozwoju osobistym: Zmień myślenie, a zmieni się Twoje życie. Rozszerzyłabym to zdanie do: Zmień myślenie o awansie, a zmieni się Twoje życie szkolne (i nie tylko!). 

Potraktuj awans jako zadanie i to takie, które ma działać na Ciebie mobilizująco. Zamiast marudzić i odsuwać w czasie, przystąp do działania, a pomocne w tym będą moje wskazówki:

• Przeczytaj aktualne Rozporządzenie MEN w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.
  Moim zdaniem to pierwsza rzecz, którą warto zrobić. Nie słuchaj “dobrych” rad o tym, że rozporządzenie jest trudne, nieczytelne i nie ma co się z nim zapoznawać. Wydrukuj ten dokument i zapoznaj się z zapisami dotyczącymi Twojego stopnia awansu.Obawiasz się, że nie zapamiętasz szczegółów rozporządzenia? Wykorzystaj notowanie graficzne i ozdób swoje notatki symbolicznymi grafikami. W końcu sam uczysz w klasie (mam nadzieję!), że myślenie wizualne pomaga zrozumieć i zapamiętać nawet skomplikowane zagadnienia.

• Mądrze zaplanuj działania
  Moim zdaniem nie warto za bardzo sugerować się planami rozwoju koleżanek czy kolegów. Jasne – mogą być ciekawą inspiracją, ale pamiętaj, że celem jest realizowanie awansu w sposób skrojony pod Twoje potrzeby. Działania powinny dotyczyć Twoich problemów, problemów Twoich uczniów – słowem spraw, które Cię dotyczą. Po co budować program, który może zrobić wrażenie na komisji awansowej, ale nie wykorzystasz go na co dzień w pracy?

• Łącz zadania
  Pewnie wiesz, że w sprawozdaniu nie wolno w różnych wymaganiach wykazywać tego samego zadania. To prawda, ale przecież w ramach swoich działań możesz wykonywać kilka zadań. Wyobraź sobie, że realizujesz z uczniami projekt, na przykład taki dotyczący skutecznego uczenia się – to będzie pierwsze zadanie. Na koniec projektu prezentujesz rodzicom osiągnięte rezultaty i wykorzystujesz do tego nowo poznany program do prezentacji. Opanowanie umiejętności posługiwania się takim programem może być kolejnym zadaniem wykazanym w Twoim sprawozdaniu. I na tym nie koniec! Może warto pomyśleć o przesłaniu opisu projektu do lokalnego ODNu i opublikowaniu go na łamach ich czasopisma lub na stronie www? To byłoby oczywiście jeszcze jedno zadanie, którym możesz się pochwalić.

• Dokumentuj
  Czy jest sens dokumentować działania “dla siebie”? Moim zdaniem tak, a do tego będzie to bardzo cenna czynność w kontekście sprawozdawczości i zaoszczędzi nam sporo czasu. Dokumentacja fotograficzna podejmowanych działań też może Ci się przydać!
  
  Dobrym pomysłem jest nawet stworzenie swego rodzaju kontraktu, ustnego lub pisemnego, z dyrektorem bądź opiekunem stażu. Dlaczego? Kiedy od początku ustalisz jakiego rodzaju dokumenty będą przydatne do zrealizowania kolejnego stopnia awansu, będziesz wiedzieć co należy “kolekcjonować”. 

Na krótko przed

Ten zestaw porad podzielę na dwie części:

1. Przygotowanie merytoryczne, w której opowiem więcej o prezentacji dorobku, którą obejrzy komisja awansowa.
2. Przygotowanie organizacyjno techniczne.

Zacznijmy od pierwszego punktu.

Jak przygotować prezentację dorobku zawodowego tak, żeby komisja awansowa była pod wrażeniem)?

Aby zrealizować ten cel możesz:

• Wykorzystać prezentację multimedialną
  Dobrze (!) przygotowana prezentacja multimedialna będzie efektowna, ale i skutecznie przekaże najważniejsze informacje. Do jej stworzenia możesz wykorzystać takie narzędzia jak Canva, Prezentacje Google, PowerPoint, Prezi, Emaze czy Genially – wybór jest naprawdę ogromny. Upewnij się tylko, że Twoja prezentacja zadziała w warunkach egzaminacyjnych – najlepiej gdyby spełniała swoją rolę także w trybie offline, wtedy efekt końcowy nie zależy od prędkości internetu. Pamiętaj, że w planie rozwoju lub/i w sprawozdaniu możesz wspomnieć o poznaniu tego narzędzia.
• Użyć flipchartu
  To mniej popularny sposób prezentacji dorobku zawodowego, ale może być bardzo efektowny, zwłaszcza jeśli pewnie czujesz się w komunikacji wizualnej i z mazakiem w ręku. Jedna ze znajomych nauczycielek podeszła do takiej formy prezentacji w ten sposób, że przed egzaminem przygotowała sobie kartki z najważniejszymi informacjami (jeden arkusz – jedno wymaganie). A następnie w trakcie prezentacji “ożywiała” przygotowany materiał rysując na flipcharcie proste elementy, np strzałki. W ten sposób członkowie komisji mogli zobaczyć związki przyczynowo-skutkowe, a do tego taka prezentacja była dla nich bardzo angażująca, dość powiedzieć, że całokształt ich zachwycił.

• Stworzyć notatkę graficzną
  Zamiast wirtualnych slajdów czy flipchartu, możesz wykorzystać też notatkę graficzną w formacie A4. Przygotujesz ją ręcznie lub korzystając z programów komputerowych do tworzenia grafik, a następnie wydrukujesz w kilku egzemplarzach lub skserujesz w przypadku odręcznych rysunków. Taka notatka graficzna może w interesujący sposób przedstawić np. zrealizowane wymagania:

O czym należy pamiętać, tworząc prezentację dorobku?

Wiesz już, że istnieje kilka sposobów na ciekawe zaprezentowanie swojego dorobku zawodowego, ale niezależnie od wybranej formy warto pamiętać o tych wskazówkach:

• Odpowiednia struktura prezentacji
  Proponuję, aby zacząć od przedstawienia się i krótkiej wizytówki. Kolejna część jest kluczowa – to oczywiście prezentacja dorobku zawodowego w oparciu o zapisy wymagań z rozporządzenia. Moim zdaniem warto też dodać do prezentacji informacje o Twoich planach na dalszy rozwój – poświęć im chociaż kilka zdań.
• Dobre praktyki tworzenia prezentacji
  Decydujesz się na prezentację komputerową? OK, pamiętaj o tym, żeby stworzyć slajdy, które nie są “ścianą tekstu” ani nie przyprawiają komisji o graficzny oczopląs. Najważniejsze wskazówki tworzenia atrakcyjnych i skutecznych slajdów zebrałam poniżej:

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, polecam dwa znakomite źródła wiedzy:
– książkę Nancy Durant “Slajd:ologia”
– film na YouTube “Jak zrobić profesjonalną prezentację? PowerPoint kocham Cię!” – autorem jest Piotr Peszko.

• Wykorzystanie symboli graficznych
  Być może nie muszę Cię przekonywać o zaletach przekazu wizualnego. Ale jeśli nie masz pewności, że spotkanie z komisją awansową jest okazją do wykorzystania grafik, zebrałam kilka najważniejszych argumentów:

– Pokażesz, że wiesz jak wykorzystać obraz w pracy. Jeśli korzystasz z dobrodziejstw sketchnotingu na lekcjach lub kształcisz się w tym zakresie, to obecność symboli graficznych w prezentacji uwiarygodni Twoje działania.
– Przekażesz bardzo dużo informacji na jednym slajdzie bez przytłaczania odbiorcy drobnym tekstem.
– Wykorzystasz fakt, że przekaz wizualny wzmacnia komunikację – nie na darmo mówi się, że obraz wart jest tysiąca słów.
– Zwiększysz koncentrację komisji awansowej i “przytrzymasz” ich uwagę na prezentowanych przez Ciebie treściach.
– Pomagasz sobie – grafiki spełniają funkcję drogowskazów i swoistej ściągawki dla Ciebie w trakcie prezentowania materiału.

Prezentacja dorobku zawodowego w postaci graficznej została już przetestowana z powodzeniem przez różnych nauczycieli.

Tylko jak mądrze stosować kod graficzny w prezentacji dorobku?

Nie chodzi przecież o to, żeby ozdobić slajdy szlaczkami i śmiesznymi ikonkami – Twoje grafiki mają nieść za sobą jakieś znaczenie. Na szczęście przy pomocy prostych symboli można przekazać nawet bardzo złożone terminy, tak wyobrażam sobie na przykład zilustrowanie “lekcji otwartej”:

Do takiego obrazka, z którego narysowaniem poradziłby sobie chyba każdy wystarczy dodać kilka najważniejszych faktów za pomocą tekstu (Jakie lekcje? W jakich klasach? Ilu nauczycieli wzięło udział?) i slajd w prezentacji gotowy.

Inny przykład:

Taka grafika może symbolizować indywidualizację procesu nauczania, dokonanie diagnozy potrzeb konkretnych uczniów i wprowadzenie ich do pracy z klasą.
Pamiętaj, że nie ma jednego poprawnego sposobu na narysowanie czegoś. Termin “rozwój” można wyrazić graficznie na wiele sposobów, dwa z nich przedstawiam poniżej:

Gdzie warto wpleść przekaz graficzny w prezentacji dorobku? 

Pierwszą okazją na wykorzystanie komunikacji wizualnej jest slajd-wizytówka. Zobacz ile udało mi się zawrzeć informacji na jednym slajdzie dzięki grafikom:

Grafiki mogą też ubarwić slajdy dotyczące zrealizowanych wymagań. Zmieścisz na nich sporo informacji, a jednocześnie nie znudzisz komisji awansowej ścianą tekstu.

Pamiętaj, że symbole graficzne możesz zastosować w prezentacji komputerowej, ale również na flipcharcie czy rzecz jasna w notatce graficznej.

Jak przygotować się do spotkania z komisją pod kątem organizacyjnym?

Miesiące przygotowań, przygotowywanie sprawozdania, praca nad prezentacją dorobku zawodowego… a całą pewność siebie może Ci odebrać niedziałający pendrive czy brak butelki z wodą. Nie warto ignorować szczegółów organizacyjnych, bo ich przygotowanie zabiera niewiele czasu, a zaniedbania mogą wpłynąć na Twój komfort i efekt egzaminu.

Moje porady zebrałam w formie checklisty – przejrzyj ją na kilkanaście dni przed egzaminem i zastanów się czy musisz jeszcze zabezpieczyć niektóre z jej punktów.

Komisja awansowa – zrób na niej dobre wrażenie i realizuj awans zawodowy nauczyciela z satysfakcją

Mam nadzieję, że moje wskazówki i pomysły na uatrakcyjnienie finału realizacji kolejnego stopnia awansu zawodowego będą dla Ciebie przydatne. Wiele z nich da się podsumować stwierdzeniem rób to, co daje Ci wartość i przydaje się do pracy – moim zdaniem takie podejście pozwoli uniknąć wielu frustracji i “wyciągnąć” z awansu jak najwięcej.

Mocno zachęcam Cię też do wykorzystywania w czasie prezentacji dorobku zawodowego przekazu wizualnego. W ten sposób nie tylko zrobisz dobre wrażenie na komisji awansowej, ale też rozwiniesz umiejętności, które przydadzą się w pracy z uczniami i w życiu prywatnym.